Even een gesprekje op straat, het lijkt de simpelste zaak van de wereld. Bill Viola filmde het in slow motion en dan blijkt het te barsten van betekenis. 

Het verzetten van een voet. Een hand die omlaag gaat. Een lichte buiging naar voren of naar achteren. Uit alles spreekt plezier of ongenoegen, acceptatie of afwijzing.

De Amerikaanse filmkunstenaar Bill Viola maakte met een high-speed camera van een ontmoeting van 45 seconden een film van tien minuten. Zonder geluid, The Greeting is een ‘stomme’ film. Maar hij verveelt geen moment.

Inspiratie voor Viola was De Aankondiging van Jacopo da Pontormo, een schilderij waarop Maria haar oudere zuster Elisabeth vertelt dat ze een kind krijgt van God. De twee figuren op de achtergrond staan er maar wat bij en kijken naar de toeschouwer. Viola focuste, zei hij in een interview, op wat er gebeurt tussen de mensen op het schilderij.

En dat is te zien in The Greeting. De middelste, blonde vrouw is in het begin samen met de oudere vrouw rechts. Dan komt de vrouw links aanlopen, zwierig en zwanger. De oudere vrouw is verrast en ze knopen een gesprekje aan. De blonde vrouw heeft het nakijken, ze is alleen eventjes toegeknikt. Haar gezicht betrekt en ze kijkt naar de oudere vrouw. Misschien om haar eraan te herinneren dat zij er ook nog is. Maar ook, denk ik, om niet naar de zwangere vrouw te hoeven kijken, want die krijgt al genoeg belangstelling.

The Greeting laat zien dat een ontmoeting een mimische dans is van afwijzing en acceptatie. Bij het begroeten is dat al zo: door iemand aandacht te geven uit je respect, door niet of amper te groeten zeg je dat je de ander niet ziet staan. Dan moet je natuurlijk wel zeker zijn van je eigen positie, anders word je zelf afgewezen.

Hoe gevoelig dat ligt, werd in Nederland duidelijk in april 2012, toen het Haags Gerechtshof oordeelde dat Mohammed Enait geen klantmanager bij Sociale Zaken Rotterdam mocht zijn als hij weigerde vrouwelijke klanten een hand te geven. Vrijheid van religie stond tegenover algemeen Nederlands begroetingsgebruik en gelijke behandeling. Moeilijke dilemma’s waarbij, welke keus je ook maakt, altijd wel iemand het nakijken heeft.

 φ